Farklı cins iki gametin birleşmesiyle yeni canlının meydana getirilmesine eşeyli üreme denir.
– Temeli mayoz hücre bölünmesine dayanır.
– Kalıtsal çeşitlilik oluşur.
– Üreme hızı düşüktür.
– Dişi bireylerin üreme ana hücrelerinin mayoz bölünme ile oluşturduğu gametlere yumurta (n) denir.
– Erkek üreme ana hücrelerinin genellikle mayoz bölünme ile oluşturduğu gametlere sperm (n) denir.
– Dişi ve erkek gametin birleşmesi sonucu zigot oluşmasına döllenme adı verilir.
– Zigotun geçirdiği mitozlar sayesinde hücre sayısı artar ve yeni bir birey oluşturulur.
– Eşeyli üremede mayoz ve döllenme sayesinde nesilden nesile kromozom sayısı sabit kalır.
Çiçekli Bitkilerde Eşeyli Üreme
Döllenmeden sonra bitki, embriyonun ve besin deposunun bulunduğu bir yapı oluşturmaya başlar. Tohum taslağı denen ve tohumu oluşturacak olan bu yapı, yumurtalık içinde meyve ile birlikte gelişir. Bitkinin tohumu olgunlaşır.
Tozlaşma ve döllenmeden oluşan embriyo gelişerek tohumu oluşturur. Koruyucu bir kabukla çevrili olan embriyo ve besin maddesinden oluşan yapıya, tohum denir. Tohum canlının bütün özelliklerini taşıyan canlı yapıdır. Tohumda su oranı çok düşüktür. Uygun koşullar olursa çimlenir.
İnsanlarda ve Hayvanlarda Eşeyli Üreme
Hermafroditlik (Erselik)
– Aynı organizmada hem erkek hem de dişi eşey organlarının bulunması durumudur.
– Hermafrodit bireylerin kendi kendilerini dölleyebilmeleri için aynı anda erkek ve dişi gametleri üretmeleri gerekir. Yassı solucanlar böyledir.
– Hermafrodit bireyler gametleri farklı zamanlarda oluştururlarsa kendi kendilerini dölleyemezler. Döllenme farklı bireyler arasında olur. Halkalı solucanlar böyledir.
– Hermafroditlik tohumlu bitkilerde de yaygındır. Tek bir bitki hem polen hem de yumurta oluşturarak kendi kendini dölleyebilir.
Konjugasyon
Kalıtsal yapıları farklı olan iki hücrenin aralarında oluşturdukları sitoplazmik köprü aracılığıyla gen alışverişi yapmaları şeklinde gerçekleşir. Bakterilerde, tek hücrelilerden bazı algler ve paramesyumda görülen eşeyli üreme şeklidir.