Bir hücrenin bölünmeye başlayıp bu bölünmeyi takip eden diğer hücre bölünmesine kadar geçen zaman aralığına hücre döngüsü denir. Hücre döngüsü:

    – İnterfaz evresi (hazırlık evresi)
    – Mitotik evresi (Bölünmesi evresi)

    olmak üzere iki temel kısımda incelenir.

    Hücre döngüsünün süresi; canlı türüne, hücre ve dokunun çeşidine göre değişir.

    HÜCRE BÖLÜNMESİNİN KONTROLÜ

    G1 -> Büyüme

    S -> Replikasyon

    G2 -> Bölünme hazırlığı tamamlanır.

    Hücre döngüsü, iç sinyaller ve çevreden gelen hücre dışı sinyaller ile düzenlenir. Hücrelerin çoğunda, hücre döngüsünün değişik evreleri arasındaki düzeni sağlayan kontrol noktaları bulunur. Kontrol noktalarında “dur” ve “devam et” sinyalleri ile döngünün durmasına veya ilerlemesine karar verilmektedir. Hücre döngüsünde üç temel kontrol noktası vardır. Bunlardan ikisi interfaz evresinde, birisi ise mitotik evrede görev yapmaktadır.

    Birçok hücre için en önemli kontrol noktası interfaz evresindeki “G1 kontrol noktası”dır. Eğer hücre bu kontrol noktasında “devam et” sinyalini alırsa genellikle bölünür. Bu sinyal alınmadığı takdirde ise hücre döngüden çıkar ve G0 evresi denilen bölünmeme durumuna geçer. İnsanın çok özelleşmiş sinir ve kas hücrelerinde bölünme durmuştur. Karaciğer hücrelerinde olduğu gibi bazı hücreler ise gerektiğinde (örneğin yaralanma durumunda) belirli çevresel sinyaller alarak G0 evresinden hücre döngüsüne geri dönebilirler. Hasarlı DNA varlığı da G1 kontrol noktasında hücre döngüsünü durdurur.

    İnterfaz evresindeki diğer kontrol noktası “G2 kontrol noktası”dır. G2‘deki kontrol noktası, kendini eşlememiş ya da hasarlı DNA’yı algılar ve döngüyü duraklatacak bir sinyal oluşturur. Buradaki duraklama DNA replikasyonunun tamamlanması ya da hasarlı DNA’nın onarılabilmesine olanak sağlar. Mitotik evrede “M kontrol noktası” bulunur. Bu kontrol noktasında kromozomların iğ ipliklerine bağlanması denetlenir. Bütün kromozomların kinetokorları doğru biçimde iğ ipliklerine tutununcaya kadar anafaz başlamaz. M kontrol noktasında yapılan denetim, yeni oluşacak yavru hücrelerdeki kromozom sayısının eşit olmasını sağlar.

    DNA’nın hasar görmesi nedeniyle hücrelerin kontrolsüz çoğalmasına kanser denir. Normal hücreler bölünürken; hücre sayısı belirli bir yoğunluğa ulaşınca bölünme durdurulur. Kanser hücreleri ise “dur” sinyaline cevap vermez, kontrolsüz şekilde bölünmeye devam eder. Kanser hücreleri bölünerek tümör (ur) denilen hücre yığınları oluşturur.

    İyi huylu tümör: Bulunduğu yerde büyür, diğer dokulara yayılmaz.

    Kötü huylu tümör: Kan ya da lenf yoluyla diğer doku ve organlara yayılır. Bu olaya metastazta denir.

    Kanser tedavisinde; radyoterapi, kemoterapi, cerrahi yöntemler kullanılır.